Właściwie wcale nie jest witaminą. Nie jest nawet jedną substancją, bo chodzi tu w zasadzie głównie o dwa kwasy tłuszczowe z grup omega-3 i omega-6. Utarło się jednak mówić o nich witamina F. Dlaczego? I czemu ważne jest, aby te związki znajdowały się w naszej diecie?
Czym jest witamina F?
Po raz pierwszy odkryto ją już w latach dwudziestych XX wieku. To wtedy uznano, że te nowe substancje stanowią nieznaną grupę witamin, której nadano literę F dla odróżnienia od pozostałych. Dość szybko, bo po zaledwie sześciu latach, ten pogląd zweryfikowano. Okazało się, że badane substancje to wcale nie witaminy, a kwasy tłuszczowe.
Chodzi przede wszystkim o dwa związki – kwas alfa-linolenowy (ALA) i kwas linolowy (LA). Są to egzogenne kwasy tłuszczowe, czyli takie kwasy tłuszczowe, których nie mogą wyprodukować organizmy zwierzęce. Dotyczy to także człowieka.
Kwasy te muszą być dostarczane w pożywieniu, a ich niedobór może się wiązać z pewnymi dolegliwościami. Znane są również pod nazwą NNKT co oznacza niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Bywają też nazywane kwasami niezbędnymi oraz z angielskiego essential fatty acid. Wciąż są także nazywane witaminą F.
Kwas alfa-linolenowy i kwas linolowy nie są jedynymi kwasami tłuszczowymi, które można mieć na myśli, mówiąc o witaminie F. Inne kwasy o podobnym charakterze to kwasy gamma-linolenowy (GLA), arachidonowy, eikozapentaenowy, dokozaheksaenowy.
Gdzie można znaleźć witaminę F?
Źródłem witaminy F, czyli NNKT i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, są przede wszystkim oleje roślinne oraz tłuszcze zwierząt wodnych. Bogate w nie są zatem oleje kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, arachidowy, rzepakowy, lniany, konopny, z wiesiołka, z orzechów włoskich, a także oliwa. Znaleźć je również można w oleju rybim, algach, łososiu. Można ich też szukać w mleku, kiełkach pszenicy, pestkach słonecznika, soi, awokado.
Zapotrzebowanie na witaminę F nie jest duże, ale brak tego związku w diecie może prowadzić do pewnych zaburzeń, zwłaszcza w zakresie chorób skórnych. Może przykładowo sprzyjać rozwojowi łupieżu i przesuszaniu skóry. Może też przyspieszać wypadanie włosów czy spowalniać gojenie ran. Niedobór witaminy F może również przyczyniać się do zwiększenia poziomu utraty wody w organizmie.
Właściwości witaminy F
Witamina F stanowi budulec dla komórek, stając się elementem jej zewnętrznej warstwy. Wpływa na prawidłowy wzrost i rozwój organizmu. Ma znaczenie dla sygnalizacji komórkowej, co z kolei może oddziaływać na regulację ciśnienia krwi, jej krzepnięcie i działanie układu odpornościowego. Przede wszystkim jednak stanowi produkt, który organizm może przetworzyć w inne potrzebne mu substancje.
NNKT mają też działanie przeciwzapalne. Przypisuje się im zmniejszanie stanów zapalnych w stawach, płucach, mózgu czy przewodzie pokarmowym. Ponadto, mają one zmniejszać ryzyko zapadalności na choroby serca oraz zmniejszać ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Uważa się też, że mogą zwiększać płodność i wpływać pozytywnie na zdrowie psychiczne, łagodząc objawy depresji i lęku.
Ważne jest przy tym, aby przyjmować NNKT w odpowiednim stosunku kwasów tłuszczowych. Przyjmuje się, że powinien on wynosić 4:1 lub mniej dla tłuszczu omega-6 do tłuszczu omega -3. Wyższe proporcje mogą ograniczać prozdrowotne efekty lub nawet mogą okazać się szkodliwe dla organizmu. Nadmiar witaminy F może zresztą mieć skutek odwrotny do pożądanych prozdrowotnych efektów i przyczyniać się do rozwoju nowotworów czy cukrzycy lub skazy krwotocznej.
Witamina F w kosmetyce i nie tylko – zastosowanie
Suplementacja witaminy F przy zachowaniu odpowiedniej diety rzadko kiedy jest konieczna. Z pewnością warto spożywać produkty ją zawierające, szukając tych, w których zachowane są najzdrowsze dla organizmu proporcje.
Witamina F może sprzyjać regulowaniu procesów trawiennych. Stosowana jest także jako element wsparcia układu nerwowego i krwionośnego. Profilaktycznie i dla dobroczynnego efektu warto spożywać produkty z witaminą F w przypadku problemów ze skórą, czy wrażliwością na warunki atmosferyczne i problemami z działaniem gruczołów łojowych skóry.
Witamina F w kosmetyce jest często wykorzystywana. Służy ona odbudowie płaszcza lipidowego naskórka. Pomaga regulować poziom pH skóry, a także zapewnia jej prawidłowe natłuszczenie, nawilżenie i odżywienie. Ma też ułatwiać przyswajanie innych witamin – chodzi o te, które są rozpuszczalne w tłuszczach, czyli A, D, E i K. Witamina F na skórę ma bardzo dobry efekt, choć stosuje się ją przede wszystkim do cery suchej. To zaś dlatego, że NNKT wyraźnie poprawia jej kondycję i nawilżenie. Hamuje także procesy starzenia skóry oraz chroni ją przed działaniem czynników atmosferycznych. Może łagodzić zmiany trądzikowe.
Witamina F stosowana jest także w szamponach i odżywkach przeznaczonych do włosów suchych oraz zniszczonych. Dodaje się ją do zmywaczy i lakierów do paznokci. Dzięki niej płytka paznokciowa jest lepiej odżywiona. Można ją też znaleźć w innych preparatach kosmetycznych takich jak płyny do kąpieli, płynne mydła czy kosmetyki dermatologiczne regulujące czynności skóry.